Viện kiểm sát nhân dân là tổ chức thực thi quyền công tố và kiểm sát trong lĩnh vực pháp luật tại Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nhiệm vụ chính của Viện là bảo vệ Hiến pháp và luật pháp, đảm bảo quyền lợi của con người và công dân, cũng như bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa và lợi ích của Nhà nước.
Viện kiểm sát nhân dân cam kết bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức và cá nhân. Nhiệm vụ của Viện cũng bao gồm đóng góp vào việc thúc đẩy việc thực thi pháp luật một cách nghiêm túc và thống nhất, nhằm duy trì sự công bằng và trật tự xã hội.
Viện Kiểm sát nhân dân đảm bảo tính hợp pháp của các quyết định và hành vi trong lĩnh vực tư pháp. Nhiệm vụ này bao gồm kiểm tra tính chính xác và tuân thủ pháp luật của các hoạt động, bắt đầu từ quá trình tiếp nhận và xử lý tố giác, tin báo đến việc kiểm tra tính hợp pháp của quyết định liên quan đến các vụ án hình sự, cũng như các vấn đề về hành chính, dân sự, hôn nhân, gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động.
Viện tham gia vào quá trình khởi tố, giải quyết và theo dõi vụ án để đảm bảo quy trình tư pháp được thực hiện đúng quy định. Ngoài ra, Viện còn tham gia vào việc thi hành án và giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến hoạt động tư pháp. Tất cả những nhiệm vụ này đều được quy định cụ thể trong pháp luật để đảm bảo minh bạch, công bằng và tuân thủ pháp luật trong hệ thống tư pháp.
Mục tiêu chính của việc kiểm sát hoạt động tư pháp là đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật, bao gồm các quy trình như tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo, giải quyết các loại vụ án, thi hành án, giải quyết khiếu nại và tố cáo, cũng như các hoạt động tư pháp khác theo quy định của pháp luật.
Ngoài các trách nhiệm về công bằng và tuân thủ pháp luật, Viện còn phải bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của những người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, và người chấp hành án phạt tù một cách công bằng và đúng đắn. Các biện pháp như bắt, tạm giữ, tạm giam, và thi hành án phạt tù, cũng như chế độ quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù phải được thực hiện theo quy định của pháp luật.
Mọi bản án và quyết định của Tòa án phải tuân thủ nghiêm túc và có hiệu lực pháp luật. Bất kỳ vi phạm nào trong hoạt động tư pháp cũng phải được phát hiện và xử lý kịp thời và một cách nghiêm túc.
Khi thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân có một loạt nhiệm vụ và quyền hạn như sau:
- Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân tuân thủ pháp luật; tự kiểm tra và báo cáo kết quả cho Viện kiểm sát nhân dân; cung cấp thông tin để kiểm sát tính hợp pháp của các quyết định và hành vi.
- Thực hiện kiểm sát trực tiếp, xác minh và thu thập chứng cứ về vi phạm pháp luật.
- Xử lý các vi phạm, kiến nghị khắc phục và xử lý nghiêm minh các vi phạm; yêu cầu áp dụng biện pháp phòng ngừa và xử lý tội phạm.
- Kháng nghị các quyết định và bản án có vi phạm pháp luật; giải quyết khiếu nại và tố cáo theo thẩm quyền.
- Thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn khác trong kiểm sát hoạt động tư pháp theo quy định của pháp luật.
Viện kiểm sát nhân dân thực hiện chức năng thực hành quyền công tố bằng các công tác sau đây:
- Thực hành quyền công tố trong việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố;
- Thực hành quyền công tố trong giai đoạn khởi tố, điều tra vụ án hình sự;
- Thực hành quyền công tố trong giai đoạn truy tố tội phạm;
- Thực hành quyền công tố trong giai đoạn xét xử vụ án hình sự;
- Điều tra một số loại tội phạm;
- Thực hành quyền công tố trong hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự.